Translate

Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2009

Οταν οι καλές προθέσεις οδηγούν στην… Κόλαση!

Πρόσφατα πέθανε ένας από τους πιο σημαντικούς Αμερικανούς πολιτικούς διανοούμενους, ο Ιρβινγκ Κρίστολ. Ξεκινώντας στα νιάτα του από την άκρα αριστερά (Τροτσκισμό), ο Κρίστολ διέγραψε μια πορεία που τον έφερε, πρώτα στο σοσιαλδημοκρατικό κέντρο και, μετά, στο συντηρητικό χώρο. Εκεί ακολούθησε μια διαπρεπή πορεία, καθώς ως εκδότης διαφόρων εντύπων έπαιξε καθοριστικό χώρο στην αναγέννηση του συντηρητισμού στις ΗΠΑ την δεκαετία του ‘80, που έφερε στην εξουσία τον Ρόναλντ Ρήγκαν. Ομως, ο Κρίστολ δεν ήταν ένας συνηθισμένος συντηρητικός, που βασίζεται στις παραδόσεις για να δώσουν τη λύση σε όλα τα προβλήματα. Αντίθετα, διατήρησε σε όλη του τη ζωή, το πάθος για την πολιτική θεωρία και σκέψη, που του κληροδότησε η νεανική του ενασχόληση με τον μαρξισμό.
Ο Κρίστολ έμεινε στην ιστορία ως «νεοσυντηρητικός». Αυτό το «νέο» είναι τόσο δύσκολο να καθορισθεί, όπως το «νέο» στο «νεοφιλελευθερισμό». Εν μέρει, αντιπροσωπεύει την τάση των ΜΜΕ να βαφτίζουν με αυτό τον τρόπο μια πολιτική ή ιδεολογική τάση προκειμένου να της προσδώσουν επικαιρότητα. Όμως, κατά την άποψή μου, το «νέο» εκφράζει και ένα διαφορετικό στιλ επιχειρηματολογίας. Η κριτική του Κρίστολ εναντίον των σοσιαλιστών και σοσιαλδημοκρατών, ποτέ δεν αμφισβητούσε τις καλές προθέσεις τους. Όμως, τόνιζε πάντοτε ότι, αφενός, οι καλές προθέσεις δεν αρκούν και, αφετέρου, ότι οι απρόβλεπτες μακροπρόθεσμες συνέπειες -φαινομενικά καλοπροαίρετων «φιλολαϊκών» πολιτικών- μπορεί να έχουν αρνητικές συνέπειες, όχι μόνο για την κοινωνία, αλλά και για τους ίδιους τους πολίτες, τους οποίους τα μέτρα στόχευαν να βοηθήσουν…
Η ζωή είναι γεμάτη από παραδείγματα που επιβεβαιώνουν την κριτική του Κρίστολ. Αν το κράτος δίνει παροχές στους φτωχούς, τότε τους προκαλεί εξάρτηση και τους αποθαρρύνει να αναλάβουν ανεξάρτητη δράση. Οι ποσοστώσεις στα πανεπιστήμια για ορισμένες εθνοτικές ομάδες, οδηγούν τα μέλη αυτών των ομάδων να χάνουν την αυτοεκτίμησή τους και επιδεινώνουν τις επιδόσεις τους. Οι επιδοτήσεις στη γεωργία, που παρέχουν οι ανεπτυγμένες χώρες στους γεωργούς τους, έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή των αγροτών στις φτωχές χώρες του Τρίτου Κόσμου -των οποίων τα προϊόντα δεν μπορούν να συναγωνισθούν με την επιδοτούμενη παραγωγή των πλούσιων χωρών.
Η καθιέρωση της μονιμότητας στο δημόσιο που, αρχικά, είχε ως στόχο να προστατεύσει τους υπαλλήλους από την κομματική αυθαιρεσία, έχει σήμερα οδηγήσει σε όργιο ασυδοσίας. Η καθιέρωση ελάχιστου μισθού μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ανεργίας. Οι διάφορες διατάξεις που προστατεύουν τους εργαζόμενους –πχ. απαγόρευση των απολύσεων- έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας μεταξύ των νέων, καθώς οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν εργατικό προσωπικό. Η μετανάστευση ατόμων χαμηλής ειδίκευσης, έχει ως αποτέλεσμα μια αναδιανομή του εισοδήματος, από την οποία ωφελούνται οι πλούσιοι (που απολαμβάνουν τις φτηνότερες υπηρεσίες των μεταναστών) και πλήττονται οι χαμηλόμισθοι, καθώς αντιμετωπίζουν τον αυξανόμενο ανταγωνισμό στις αγορές εργασίας χαμηλής εξειδίκευσης. Τα μέτρα υπέρ των γυναικών και, κυρίως, οι γενναιόδωρες κοινωνικές παροχές τις καθιστούν λιγότερο ελκυστικές στις επιχειρήσεις που αποφεύγουν να προσλαμβάνουν γυναίκες κλπ κλπ.
Σε όλα τα προαναφερθέντα παραδείγματα, το πρόβλημα δεν ήταν οι προθέσεις των εκπονητών των μέτρων. Οι προθέσεις ήσαν πάντοτε οι καλύτερες. Το πρόβλημα ήταν ότι οι εισηγητές όλων αυτών των «φιλολαϊκών» και «κοινωνικών» μέτρων, δε λάμβαναν υπόψη τους νόμους των «απρόβλεπτων συνεπειών» που, νωρίτερα ή αργότερα, θα κάνουν την εμφάνισή τους.
Tην ενδιαφέρουσα αυτή κριτική του Κρίστολ, είχε διατυπώσει με το δικό του τρόπο πριν από δυο αιώνες και ο Γάλλος φιλελεύθερος οικονομολόγος Frederic Bastiat. Προσπαθώντας να κάνει το διαχωρισμό μεταξύ του «καλού» και του «κακού» οικονομολόγου ο Bastiat έγραφε: «Υπάρχει μόνο μια διαφορά μεταξύ ενός κακού και ενός καλού οικονομολόγου. Ο κακός οικονομολόγος περιορίζεται στις ορατές επιπτώσεις. Ο καλός οικονομολόγος λαμβάνει υπόψη του, τόσο τις επιπτώσεις που βλέπει, όσο και αυτές που πρέπει να προβλέψει. Όμως, αυτή η διαφορά είναι τεράστια, διότι όπως συνήθως συμβαίνει όταν οι άμεσες επιπτώσεις είναι θετικές, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις είναι καταστροφικές και το αντίστροφο. Αυτό σημαίνει ότι ο κακός οικονομολόγος θα επιδιώξει να επιτύχει ένα μικρό άμεσο καλό, που όμως στο μέλλον, θα το διαδεχθεί ένα μεγάλο κακό».


Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο ειδησεογραφικό site newstime.
Στη φωτογραφία ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Τάκη Μίχας.


Δεν υπάρχουν σχόλια: